संख्यावाचनातून प्रश्नोत्तरे.

चला खेळ खेळूया~ *संख्यावाचनातून प्रश्नोत्तरे.*

(०१) १ ते ५०  किंवा १०० पर्यंत संख्या तक्ता तयार करा.
(०२) संख्यातक्त्यावर जेवढी शेवटची संख्या तेवढे त्या त्या इयत्तेच्या व विद्यार्थांच्या अध्ययन क्षमतेनुसार प्रश्न तयार करा.
(०३) दोन दोन विद्यार्थांचा गट करून त्यांना खेळण्यास संधी द्या.
(०४) कोणत्याही एका विद्यार्थास डायस टाकण्यास सांगून जेवढे डायस पडेल तेवढी संख्या घरे पुढे चालण्यास सांगा.जसे~ उदा. समजा डायस पडले चार तर तेवढी घरे पुढे चालून चारच्या घरात गोटी ठेवण्यास सांगा. दुसरा सहकारी त्या क्रमांकाचा प्रश्न विचारेल. प्रश्नाचे उत्तर सांगता आले नाही तर पुन्हा ती गोटी शून्याच्या घरात ठेवण्यास सांगा.
(०५) आता दुसर्‍या सहकार्‍यास डायस टाकण्याची संधी द्या.
(०६) जो सर्वात आधी शेवटच्या घरात जाईल त्याला/तिला विजयी घोषीत करा.
   अशाप्रकारे हा खेळ खेळावा.

संकल्पना व लेखन~ संतोष मो. मनवर.
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा. पं.स. मानोरा

गुणाकार खेळ.

विद्यार्थ्यांना गणित विषयातील *गणितीय माहिती, कृती व तंत्र* यांची माहिती *अध्ययन अनुभवातून, आंतरक्रियेतून* देणे आवश्यक आहे, असे झाल्यास प्रत्येक विद्यार्थी आपापल्या क्षमतेने गणित विषयावर प्रभुत्व मिळवू शकतो. विविध गणितीय खेळांच्या व प्रत्यक्ष कृतींच्या माध्यमातून त्यांना गणित अधिक *रंजक, सोपे* वाटू लागते, तसेच त्यांच्या विचार प्रक्रियेतील जसे- *सांख्यिकीकरण व अंदाज, सुसंगत मांडणी, गणितीय संप्रेषण, संबंध जोडणे* आदि अनेक घटकांचा विकास होऊ लागतो. त्यामुळे त्यांच्यामध्ये *चिकित्सक विचारशक्तीचा* विकास वाढीस लागतो. *नेमकेपणा, अचूकपणा, चपळता, गती, वेग, काटेकोर विचार* करण्याची सवय वृद्धिंगत होते.
    आदि सर्व घटकांचा विकास विद्यार्थांमध्ये विकसित होण्यासाठी इयत्ता ३ री ते ७ वी साठी गणित विषयांतर्गत *गुणाकार खेळ* हा खेळ घेण्यात आला. खेळाची कार्यवाही पुढील प्रमाणे.

उद्दिष्टे-
(०१) दोन अंकापासून संख्या तयार करता येणे. (०२) तयार केलेल्या संख्येचे अचूक वाचन करता येणे.
(०३) गुणाकार, बेरीज क्रिया अचूक करता येणे. (०४) गुण्य व गुणक या स्वरूपात गुणाकाराची मांडणी/रचना करता येणे.
(०५) समुहातील  कोणती दोन अंकी संख्या तयार करावी व कोणता अंक गुणक म्हणून घ्यावा म्हणजे गुणाकार हा सर्वात मोठा येईल हे लक्षात घेणे.
(०६) दशक व एकक स्थानी कोणते अंक घ्यावे म्हणजे गुणाकार हा सर्वात मोठा येईल हे लक्षात घेणे.
(०७) गुणक म्हणून कोणता अंक घ्यावा म्हणजे गुणाकार हा सर्वात मोठा येईल हे विचारात/लक्षात घेणे.
(०८) गणिताच्या माध्यमातून विद्यार्थांच्या विचारप्रक्रियेचा विकास करणे.
(०९) विद्यार्थांमध्ये तर्कसंगत, तुलनात्मक, चिकित्सक, समस्येचे निराकरण व तसेच बहुदिश विचार करण्याची क्षमता निर्माण करणे.
(१०) अंदाज करता येणे.
(११) गणिती चिन्हांचा सुलभतेने वापर करण्याचे कौशल्य विकसित वा प्राप्त करणे.
(१२) गणितीय अध्ययनातून श्रमप्रतिष्ठेला महत्त्व आहे याची जाणीव निर्माण होणे.
(१३) सर्व स्तरातील विद्यार्थी गणित सारख्याच क्षमतेने शिकू शकतात हा विश्वास निर्माण करणे. (१४) गणिताबद्दल आवड निर्माण करणे.*

कार्यवाही~
(०१) दोन-दोन विद्यार्थांच्या जोड्या तयार करा /किंवा चार-चार किंवा पाच-पाच विद्यार्थांचे गट तयार करा.

(०२) *१, २, ३, ४, ५, ६, ७, ८, ९* या अंकातील कोणतेही *तीन अंक* असे *तीन वेळा* प्रत्येकी विद्यार्थी याप्रमाणे घेण्यास सांगा. जसे- (अ) *२, ६, ८* (आ) *८, ४, ९* (इ) *७, २, ९*

(०३) आता प्रत्येक समुहामधील दोन अंक घेऊन दोन अंकी एक संख्या तयार करण्यास सांगा व त्याच समुहातील उर्वरीत (एका) अंकाने त्या तयार केलेल्या संख्येला गुणून गुणाकार करण्यास सांगा/लावा. *(प्रत्येक समुहातील त्या तीन अंकापैकी कोणतेही दोन अंक घ्या किंवा कोणते दोन अंक घ्याल असे न लिहिण्यामागचे/न विचारण्यामागचे/न सांगण्यामागचे कारण आपणास शोधायचे आहे.)*

(०४) तीनही समुहातील आलेले गुणाकार एकत्र करून त्यांची बेरीज करण्यास सांगा/लावा.

(०५) गटातील ज्या विद्यार्थाची *बेरीज सर्वाज जास्त/सर्वात कमी आली* त्याला विजयी घोषीत करा.
        याप्रमाणे हा गणितीय खेळ शाळेत घ्या.

टिप-
(०१) सर्वात जास्त बेरीज येण्यासाठीचा खेळ घ्या. किंवा सर्वात कमी बेरीज यावी यासाठीचा हा गणितीय खेळ घ्या.
(०२) १ ते ९ पैकी कोणतेही तीन अंक दोन वेळा घेऊन सुध्दा हा खेळ घेता येतो.

अध्ययन निष्पत्ती~
(०१) १ ते ९ या अंकापासून (सुचविल्याप्रमाणे) संख्या तयार करतात.
(०२) तयार केलेल्या संख्येचे अचूक वाचन व लेखन करतात.
(०३) लहान-मोठी संख्या ओळखतात.
(०४) संख्यावर आधारित क्रिया करतात.
(०५) गणिताच्या माध्यमातून विद्यार्थांच्या विचारप्रक्रियेचा विकास होतो.
(०६) विद्यार्थी गणितीय क्रिया करत असताना तर्कसंगत, विश्लेषणात्मक, तुलनात्मक, चिकित्सक व तसेच बहुदिश असा विचार करू लागतात वा करतात.*

संकल्पना व लेखन~
श्री. संतोष मो. मनवर
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा.

Design Your Own Riddles.

Activity ~ *Stretch your imagination/Design your own riddles.*

Aim~ 
(a) To make smaller words using letters from a bigger words.
(b) To develop the thinking power. (c) To enrich the vecobulary.

Procedure-
(01) First mention the big word.
(02) Then say how many letters should be removed from it.
(03) Give a clue about the smaller word that remains after removing the letters. Tell about the meaning, pronunciation or use of the smaller word to give the clue.

Some ex. *Design your own riddle.*

(01) Remove any two letters from money to see what comes before two?

(02) Remove any two letters from window to see what comes through it?

(03) Remove any five letters from mountain to meet someone who walks on two legs.

(04) Remove any one letter from dog to see which action word prepare?

(05) Remove any two letters from ready to see when we do our work?

(06) Remove any one letter from ready to know one skill.

(07) Remove any four letters from teacher to see what we drink?

(08) Remove any two letters from teacher to see work of teacher.

(09) Remove any four letters from teacher to see pronoun.

(10) Remove any one letter from when to see one bird.

(11) Remove any three letters from continue to see the measur.

12)Remove any one one letter to know the opposite of yes.

(13) Remove any one letter from many to know the male gender.

(14) Remove any four letters from consider to count the amount.

(15) Remove any five letters from elephant to know the insect.

(16) Remove any three letters from markets to know the quality.

(17) Remove any seven letters from attention to know the two digit number.

(18) Remove any one letter from gold to know the one step of human being.

(19) Remove any two letters from gold  opposite to come.

(20) Remove any five letters from thousands to make the one material.

(21) Remove any one letter from what to use one thing.

(22) Remove any one letter from and to know the one article.

(23) Remove any four letters from happens to use the one thing.

(24) Remove any nine letters from congratulate to know the one animal.

(25) Remove any eight letters from congratulate to know the opposite of early.

(26) Remove any ten letters from congratulate to see action word.

(27) Remove any seven letters from congratulate to know the antonyms of please.

(28) Remove any eight letters from congratulate to see the proper noun.

(29) Remove any seven letters from tournament to see the action word.

(30) Remove any seven letters from tournament to know the insect.

(31) Remove any seven letters from tournament to see two digit number.

(32) Remove any seven letters from tournament to know the proper noun.

(33) Remove any six letters from tournament to know the one action word.

Concept-
Santosh M.Manwar.
Z.P.U.P.Cchool Panchala.

प्रश्ननिर्मिती.

मित्रांनो, आज ३री व ४थी या इयत्तेसाठी मराठी विषयांतर्गत *"प्रश्ननिर्मिती"*(का? कसे? कोण? केव्हा? कोठे? या संदर्भात) हा उपक्रम राबविला.
 
साहित्य~ पाठ्यपुस्तकातील, संदर्भपुस्तिकेतील मजकूर, कथा, कविता, संवाद आदि.

   प्रथमत: फळ्यावर सावितसावित्रीबाई फुले यांच्या जीवनावरील आशयाचे लेखन करून दिले व विद्यार्थ्यांकडून सदरील आशयाचे समजपूर्वक वाचन करून घेतले. सदरील मजकूरावर प्रश्ननिर्मिती कशी करावी याबद्दल योग्य असे पूरक मार्गदर्शन केले.
   तद्वनंतर विद्यार्थ्यांना सदरील मजकूरावर प्रश्ननिर्मिती करण्यास सांगितली असता विद्यार्थ्यांनी का? कसे? कोण? केव्हा? कोठे? कधी? आदि शब्दांवर आधारित बरीच प्रश्ननिर्मिती केली. तसेच संबधित प्रश्नाला अनुसरून विध्यार्थांनी उत्तरे सुद्धा अचूक दिली. सदरील आशयावर प्रश्ननिर्मिती करत असताना विद्यार्थ्यांच्या डोळ्यात कमालीचा आत्मविश्वास दिसून येत होता.

शेवटी "कृती आहे तेथे मेंदूला चालना आहे.
   मेंदूला चालना आहे तेथे नक्कीच विकास आहे."

 अध्ययन निष्पत्ती~
(०१) समजपूर्वक वाचन करणे.
(०२) निरिक्षण क्षमता विकसन.
(०३) आत्मविश्वास वाढीस लागणे.
(०४) स्वनिर्मितीचा आनंद.
(०५) गटात सहकार्याची भावना.
(०६) गटात चुकांचे निरसन.

शब्दनिर्मिती~
 श्री. संतोष मनवर

I like to be a.....

Activity~ *I like to be a/an........... Then I will...........*

*What would you like to be? and What will you do then?*

One example has done for you.

I would like to be a *(teacher.)*
Then I will
(01) teach to the students.*

(02) *I will play with students.*

(03) *I will sing poems songs with students.*

(04) *I will draw pictures on the board for the students.*

(05) *I will make different notes.*

(06) *I will follow rules and regulations of the school.*

(07) *I will perform my best.*

(08) *I will be there in uniform.*

(09) *I will conduct different types of activities, language games and mathematical games.*

(10) *I will motivate to the students to do something new.*

(11) *I will work hard.*

(12) *I will be punctual & kind nature with students.*

Here are some examples. please mention yourself.👇🏻

(01) I would like to be an (01) Umbrella.
(02) Doctor
(03) Farmer
(04) Book
(05) Blackboard. etc

Please mention your own example(s) here and try *what would you like to be a/an..........* and *then you will..........*

Concept-
Santosh M. Manwar.🙏🏻🙏🏻

Classroom Objects.

My activity, My creation.

Language game/Activity~ *Classroom objects.*

Objectives-
(01) To review vocabulary for key objects in the classroom.
(02) To tell/write typical instructions related to given objects.
(03) To develop listening, speaking and writing skills.

Procedure-
(01) Arrange the class in two equal groups: A and B. OR Arrange the class in pairs: A and B.
(02) Ask the students to tell the name of some objects which are available in the classroom. for ex. *Blackboard, Table, Chair, Dustbin, Cupboard, Box, Window, Door, Duster, Chalk, stick, regester, broom, paper* etc.
(03) Now say them to write down all these objects in their notebook. Before writing say them to remember one thing/keep one thing in mind that the sequence of the objects in your group should be same. (No need in pairs)
(04) Now, give opportunity to anyone group first and ask them to tell the *instruction* for the sequence 1st/2nd/3rd/...th/....../... which written in your notebook. (05) If the group is able to tell the proper instruction for the given sequence, declare one point. If not able to proper respond, ask the same question to the next group. (06) Now, give opportunity to the next group and continue this game. (07) After providing/giving equal opportunity, those group who will have more points on the board declare the winner of this game.

Learning outcomes~
(01) Students enrich their vocabulary.
(02) students listen to respond appropriately.
(03) Students listen to the sounds and other features of spoken English.
(04) Students listen to get the central idea.
(05) Students listen to find specific information.
(06) Students listen so as to learn acceptable usage.
(07) Students speak with proper stress, pace and pauses.
(08) Students speak confidently, accurately, intelligibly and fluently. (09) Students speak according to the objects.
(10) Students speak in face-to-face situations.
(11) Students speak to get things done.
(12) Students speak to express their opinions.
(13) Students develop their proper writing habits.
(14) Students write neatly, legibly, appropriately, accurately, cohesively and coherently.
(15) Students follows the given instructions.*

Concept and written by~
Santosh M. Manwar
z.p.u.p.school Panchala.

अध्ययन निष्पत्तीवर आधारित शैक्षणिक उपक्रम.

शैक्षणिक उपक्रम.

क्र.	उपक्रम
1.	Writing English Words.
2.	Form New Words.
3.	Word Building.
4.	Challenging Words.
5.	Meaningful Sentences.
6.	Be A Quick Word Thinker.
7.	Classroom Objects.
8.	I would like to be a.....
9.	प्रश्ननिर्मिती.
10.	Design Your Own Riddles.
11.	गुणाकार खेळ.
12.	संख्यावाचनातून प्रश्नोत्तरे.
13.	What are they?
14.	To Form New Words.
15.	जादुई गणित!!!
16.	संख्यांवरील क्रिया.
17.	Asking Simple Questions.
18.	Actions.
19.	एकाच घरातील क्रमशः संख्यांचा खेळ.
20.	English Language Game.
21.	संख्यांचे टप्प्यात लेखन.
22.	कला शिक्षण - कागदशिल्प.
23.	Questions And Answers On The Passage.
24.	नावे उच्चारा जागा बदला.
25.	अंक/संख्या खेळ.
26.	उभे राहून काठी ओढणे.
27.	परिचित शब्दाबद्दल माहिती लिहिणे.
28.	Garden Of Words.
29.	An Appropriate Response
30.	Asking Simple Questions.
31.	समानार्थी शब्द - मनोरंजक खेळ.
32.	वाचनपाटीच्या सहाय्याने विविध उपक्रम.
33.	Action Cards / Strings Of Actions.
34.	Take A Look At Yourself.
35.	प्रतिसादात्मक बोलणे.
36.	गमतीचा गुणाकार!!!!
37.	Short Descriptions.
38.	आवडीचे वाक्य तयार करणे.
39.	Adding And Dropping The Letters.
40.	Let's Think.
41.	Describing Words.
42.	वाचनातून माहितीचे संग्रहण
43.	मुलाखत

.

Writing English Words.

Activity - *Writing English words.* 

Objectives~
 (01) To develop thinking power,                 searching power.
 (02) To know the letters.
 (03) To enrich vocabulary.
 (04) To arrange the proper letters.             etc.

 (1) *Add one letter after the end of.          given letters to make new.                    word.* 

(01) Goa_
(02) Yo_
(03) Bit_
(04) Pla_
(05) Dat_
(06) Gir_
(07) I_
(08) Pin_
(09) Bi_
(10) Joi_
(11) Ke_
(12) Gat_
(13) Do_
(14) Ca_
(15) An_

 (2) *Join one letter before the given           letters to make new word.*

(01) _an
(02) _at
(03) _all
(04) _he
(05) _nt
(06) _ag
(07) _il
(08) _ose
(09) _ook
(10) _and
(11) _oy
(12) _eep
(13) _ot
(14) _ar
(15) _en

(3) *Join two letters before the given          letters to make new word.*

(01)__p
(02)__ar
(03)__n
(04)__ble
(05)__ro
(06)__x
(07)__e
(08)__ll
(09)__ry
(10)__g
(11)__in
(12)__ay
(13)__r
(14)__mp
(15)__at

 (4) *Add two letters after the given             letters to make new word.*

(01) G__
(02) B__
(03)Bi__
(04) J__
(05) No__
(06) a__
(07) Na__
(08) He__
(09) Do__
(10) Thr__
(11) ro__
(12) a__
(13) doct__
(14) po__
(15) no__

(5) *Add one letter before and after.         the given letters to make new.             words.*
(01) __am__
(02) __an__
(03) __an__
(04) __al__
(05) __ee__
(06) __oa__
(07) __lat__
(08) __ra__
(09) __oi__
(10) __uac__
(11) __ik__
(12) __oo__
(13) __al__
(14) __onke__
(15) __am__

 Concept~
 *Santosh M. Manwar.*

To form new words

मित्रांनो, इयत्ता ३री व ४थी या इयत्तेसाठी इंग्रजी विषयाला अनुसरून "नवीन शब्द तयार करणे" (To form new words) हा उपक्रम राबविला.

प्रथमतः शब्दातील एक अक्षर बदलून नवीन शब्द कसा तयार करावा या बद्दल उदाहरणासह मार्गदर्शन केले.
(Change only one letter in the word to get a new word) 
For example~
(1) top =tap, too
(2) find=kind, wind, mind.
             अशाप्रकारे शब्दातील कोणतेही एक अक्षर बदलून नविन शब्द तयार करण्यास सांगितले असता विद्यार्थ्यांनी अनेक शब्दांपासून नवीन शब्द निर्मिती केली.

अध्ययन निष्पत्ती~
(१) नवनिर्मितीचा आनंद.
(२) कल्पनाशक्ती वाढीस लागणे.
(३) वाचन व लेखन क्षमता विकसन.
(४) आत्मविश्वास वाढीस लागणे.
(५) गटात सहकार्याची भावना निर्माण होणे.
(६) गटात चुकांचे निरसन.

अशाप्रकारे हा उपक्रम शाळेत राबविण्यात आला.


"काही ऐकण्याने मिळते, काही पाहण्याने मिळते, काही वाचनाने मिळते. मिळेल तेथून ज्ञानकण गोळा करावेत, आपले जीवन समृद्ध करावे.."

शब्दनिर्मिती~
श्री. संतोष मनवर

Word Building.

इयत्ता ३री व ४थी या इयत्तेसाठी इंग्रजी विषया अंतर्गत 'Word Building' (Use the letters to make suitable words) हा उपक्रम घेतला. विद्यार्थ्यांनी सदरील उपक्रमात सक्रीय  सहभाग नोंदविला.

प्रथमत: शब्द निर्मिती कशी करायची या संदर्भात मार्गदर्शन केले.
जसे~तक्त्यांच्या चौकटीत इंग्रजी मुळाशरे वापरून शब्द तयार करायचा असा हा खेळ आहे. कोणत्याही अक्षरापासून सुरूवात करून वर, खाली, आडवे, तिरके, कडेला अशा कोणत्याही दिशेने जाऊन चौकटीतून अक्षरे घ्यायची व योग्य शब्दाची मांडणी करायची. एक अक्षर दोन वेळा घेतले तरी चालेल, तयार होणारे शब्द कितीही अक्षरांचे असले तरी चालतील.

    चौकटीतील अक्षरापासून विद्यार्थ्यांना एक शब्द तयार करून दाखविला असता सूचनेप्रमाणे विद्यार्थ्यांनी चौकटीतील अक्षरापासून परिचित असे बरेचसे शब्द तयार केले. for ex- or, for, cat, ..................अशा प्रकारे हा उपक्रम शाळेत राबविण्यात आला.

अध्ययन निष्पत्ती~
(१) तर्कशक्ती विकसित होणे.
(२) निरीक्षण क्षमता विकसन.
(३) शब्द निर्मितीचा (स्वनिर्मितीचा)आनंद.
(४) शब्दसाठा वाढीस मदत होते.
(५) शब्दाचे अचूक उच्चारासह वाचन करता येते. (६) गटात सहकार्याची भावना वाढीस लागते.
(७) गटात चुकांचे निरसन करता येते.
(८) नविन ज्ञानप्राप्तीचा आनंद होणे.
(९) गटात सहभागी होण्यामुळे/झाल्यामुळे समाधान वाटणे.
(१०) आत्मविश्वास वाढीस लागणे.
 
  अशाप्रकारे वेगवेगळे उपक्रम शाळेत राबविल्यास विद्यार्थ्यांमध्ये बोधात्मक, भावात्मक व कौशल्यात्मक बदल घडून येण्यास नक्कीच मदत होईल.


शब्द निर्मिती~श्री. संतोष मनवर

Challenging Words

*Challenging Words.(आव्हानात्मक शब्द)*

Activity~ *New words*

Objectives-
(01) To frame new words.
(02) To change the first/last letter to make the new words.
(03) To enrich the vocabulary.*

(🔵) *Change the first letter to make new word from the given words.(शब्दांतील पहिले अक्षर बदलून नवीन शब्द तयार करा.)*

(01) Hen
(02) Pad
(03) Sing
(04) Block
(05) Wall
(06) Call
(07) Bush
(08) My
(09) That
(10) Rose
(11) Boat
(12) Can
(13) Cook
(14) Tag
(15) Will
(16) Do
(17) Bike
(18) But
(19) Bear
(20) Pan
(21) Dog
(22) Boy
(23) Wing
(24) Carrot
(25) Near
(26) Rose
(27) Hold
(28) Bike
(29) Tag
(30) Gas

(🟢) *Change the last letter to make new word.(शब्दांतील शेवटचे अक्षर बदलून नवीन शब्द तयार करा.)*

(01) Sir
(02) From
(03) Dig
(04) Ant
(05) Word
(06) Think
(07) Boy
(08) Lamb
(09) Comb
(10) Rose
(11) Walk
(12) Kind
(13) Bely
(14) Chair
(15) Can
(16) Eat
(17) Met
(18) Cool
(19) Pan
(20) Man
(21) Can
(22) Bun
(23) An
(24) Thin
(25) Dog
(26) That
(27) Me
(28) Deep
(29) Sea
(30) Flat
(31) Of
(32) How
(33) Not
(34) This
(35) Has


(🔴) *Change the second(middle) letter to make the new word.(शब्दांतील दुसरे अक्षर बदलून नवीन शब्द तयार करा.)*
(01) Cup
(02) Pat
(03) Not
(04) Pin
(05) Grass
(06) Stall
(07) Full
(08) Met
(09) For
(10) Too
(11) She
(12) Bat
(13) Pan
(14) Ran
(15) Bun

Concept and Written by~
Santosh M. Manwar
Z.P.U.P.SCHOOL PANCHALA.

Meaningful Sentences.

Activity~ *Meaningful sentences.*

Aim Of Activity~ *To form a meaningful sentences using the name of things.*

Proceeding~
(01) Say to the students to write the things you see in the classroom/home/park/market etc.

 (02) Now say to use it to make meaningful sentences.

For ex.(01) *Things we see in the classroom-* blackboard, chalk, table, chair, books, mat, fan, door, window etc.

For ex. We write on *blackboard.*

We write with the help of *chalks.*

 Our teacher use  *chalks* to write on the *blackboard.*

We read the *books* of stories.

(02) *Things we see at home.*- T.V, glass, fan, table, chair, bed, mirror etc.

We goes to sleep on *bed.*

 We use *fan* to get air.

Learning outcomes~
(01) To express own imagination effectively.
(02) To increase the capacity of independant presentation.
(03) To create opportunity to enjoy self creations.*

Concept~
Santosh M. Manvar
Z.P.U.P.School Panchala

Be a Quick Word Thinker.

Language Game - - *Be a quick  word thinker.*

Objectives-
(01) To develop thinking power.
(02) to develop listening and speaking skills.

Procedure--
(01) Form two groups OR Form a pair of two.
(02) discuss about daily needs in our life/ things which are very important in our life.
(03) ask them some questions regarding to things/ objects.
(04) those group who will tell a quick answer OR Who will tell answer very first declare/alloat one point.
(05) At last those group who will have more points declare the winner of the game.

Questions are given below.

(1) We eat food for what?
(2) Food make us what?
(3) We all need a house to...........
(4) Our house protects us from.......
(5) We cook food in the.....
(6) We take a bath in the.......
(7) We must keep our house.....
(8) I guard the farm, house. I am a ........
(9) I am a green bird with the red beak. I like to eat fruits. I am a.........
(10) Leaves make food for......
(11) Fruits come from.........
(12) Root absorb water from the.......
(13) Plants grow from........
(14) Plants grow in......
(15) We always use dustbin to throw any......
(16) People do light lamps for festival......
(17) We play games on the........
(18) We mast keep the school......
(19) Our headmaster sits in the........
(20)Postman brings.......
(21) We have lessons in our......
(22) Doctor takes care of our......
(23) A barber cuts our........
(24) A milkman brings for us is.......
(25) A soldier protects our.......
(26) A tailor stitches our.......
(27) We buy fruits, vegetables and groceries at the.....
(28) We must cross at........
(29) At the time of coughing and sneezing, we cover our mouth with a......
(30) We use our legs to......
(31) We clap with our........
(32) We see with our.........
(33) We smell with our......
(34) We live on the.......
(35) We hear with our......
(36)We cook food in the.......
(37) All living things need water, air to.......
(38) We see the blue sky in the.......
(39) We all must always drink clean......
(40) We see the black sky at......
(41) The sun rises in the........
(42) The sun is a ......
(43) The sun sets in the......
(44) The sun gives us.......
(45) We see  many stars in the sky at........
(46) We wear clothes to cover our........
(47) Clothes protects our body from.......
(48) We drink water when we are.......
(49) We use water to cook our......
(50) We get water from.........
(51) Dust and smoke make the air........
(52) Without air, we would all........
(53) A little boy grows to become a ......
(54) A puppy grows up to become a......
(55) I carry seeds inside me. I am the......
(56) I grow into a fruit. I am the........
(57) Cows live on.......
(58) Fish live in....
(59) Monkey live on.......
(60) We use our legs to.......
(61) We use our hands to.....
(62) Our tongue help us to....
(63) We eat the seeds of some plants, these seeds are........
(64) In summer we wear.....
(65) Exercise keeps us......
(66) Red light means......
(67) Playing on the road is not.......
(68) Yellow light means.......
(69) We must turn off the tap after.....
(70) Green light means......

Concept and Written by~
Santosh M. Manwar
Z.P.U.P.SCHOOL PANCHALA.

Asking Simple Questions.

Activity<> Asking simple questions.

Objectives -
(01) To develop listening, speaking and reading skills.
(02) To listen to English spoken and answer simple questions.
(03) To listen, read, find and  tell the answers and learn them.
(04) To listen to identify repeatted sounds.
(05) To answer the asking questions orally.
(06) To understand simple English spoken by various persons.
(07) To ask appropriate questions to seek information.*

Procedure~
(01) Make available some familiar picture cards/ objects/things.
(02) Put students in the circle.
(03) Display a picture cards/objects/things one by one to the students in circle and ask/initiates various simple appropriate questions to seek information.
(04) Say them to give answers of asking questions on the base of picture cards/objects/things to get specific information.
(05) Provide them an opportunities to read the picture cards, questions set and think answers of it to get/seek specific information.

Learning outcomes.~
(01) Students listen attentively for longer period to get/seek information about the given pictures/objects/things.
(02) Students develop their listening, speaking and reading skills.
(03) Students understand the attitude and intention of the speaker.
(04) Students enrich their vocabulary.
(05) Students speak and answers of asking questions confidently and accurately.
(06) Students speak in face-to- face situations.
(07) Students listen to others and respond accordingly.
(08) Students understand simple English questions.
(09) Students describe things/objects/pictures etc. using simple and short sentences.
(10) Students read with correct voice and understand pictures.

 Concept and written by-
Santosh M. Manwar
z.p.u.p. school Panchala.

An Appropriate Response.

My activity, My creation.

Activity - *An appropriate response.*

Objectives-
(01) To find anappropriate response for the given(asking) questions.
(02) To develop the searching power.
(03) To develop the listening and reading skills.*

Procedure~
(01) Divide the class into two halves A and B. OR (Form a pair of two.) (02) Write some simple and familiar questions on chit/slip of paper related/regarding to learning passage and fold it.
(03) Say to the both group/both partner to read the questions given in the chit with understanding and carefully.
(04) Write answers of the given questions randomly on the bord. OR (Say to the both group/ pair to open your textbook, page number..... and read the 1st/2nd/......rd, .....th passage carefully or passage number...)
(05) Ask anyone from the groups of A or B/pair to pick up anyone slip of paper, open it and read the question carefully.
(06) Now say to the other group/partner to find an appropriate response for the asking question.
(07) If other group/partner is able to find an appropriate response for the given question, declare one point. (08) Now, give opportunity to other group/partner to pick up the chit, read the question and ask other group/partner to response appropriately.
(09) Give equal opportunity to the boath group/ partner to ask questions and appropriate responses.
(10) Declare the winner who has more points on the board.

Learning outcomes -
(01) Students listen to the sound and other feature of spoken English.
(02) Student develop their questioning skill.
(03) Students listen to respond appropriately and to get the central idea.
(04) Students listen to find the specific information.
(05) Students listen to understand the attitude and intention of the speaker.
(06) Students listen to increase their vocabulary and understanding power.
(07) Students speak to get things done.
(08) Students read the given passage with understanding and carefully. (09) Students read to improve pronunciation, stress and intonation.
(10) Students read for pleasure and information.
(11) Students read silently and fluently.
(12) Students read the given text/passage appropriately, accurately & coherently.*

Concept and Written by~
Santosh M Manwar.
Z.P.U.P.SCHOOL PANCHALA.

Garden of Words.

*My Activity. My Creation.*

Activity - *Garden of Words.*

Objectives-
(01) To increase the vocabulary.
(02) To develop the proper reading and writing skills.
(03) To develop questioning skill. (04) To develop thinking power & searching power.*

Procedure-
(01) Say to the students to open any one page of their English textbook. (02) Say to the students to write 10 to 15 words in their notebook. OR Say each one to come front to the board and write any one word on the blackboard from textbook. (Write at least 10 to 15 words.)
(03) Write 7 to 8 questions on the chit of paper regarding to words given on the board. for ex. *(a) find the smaller word. (b) find the bigger word. (c) find two/three/four/five/..... letter words. (d) Find the words that started from  the same letter. (e) Find the words that end with same letter. (f) Find the words that have one/two/three/.... vowels. (g) Find the action words. (h) How many letters are there in........ word? (i) How many consonants are there in...... word? (j) How many vowels are there in ....... word?*
(04) Now, call one by one and say him/her to pick up any one chit, read the question and answer it looking at the board.
(05) Give opportunity to all students to participate in the activity and perform.

Learning outcomes~
(01) Students develop their thinking and searching power.
(02) Students acquire and enrich their new vocabulary.
(03) Students develop their proper reading and writing habits.
(04) Students recognise vowels and consonants given in the words.
(05) Students copy the words correctly from textbook.
(06) Students read aloud the words, questions clearly and accurately. (07) Students listen and respond to a chain of instructions, commands and request.
(08) Students write neatly, appropriately, cohesively, coherently and legibly.
(09) Students write with and without support.
(10) Students read with increasing eye-span so as to increase reading speed.
(11) Students listen to the sounds of the words of spoken English.
(12) Students listen to get the central idea and specific information.
(13) Students adopt a listening strategy.

Concept and written by~
*Santosh M. Manwar*
Z.P.U.P.School Panchala.

परिचित शब्दाबद्दल माहिती लिहिणे.

उपक्रम~ *परिचित शब्दाबद्दलच्या माहितीचे लेखन करणे/संकलन करणे.*

उपक्रमाचा हेतू~
(०१) तर्कसंगत विचार करण्याची सवय लागणे. (०२) स्वयं अनुभवातून स्वतःची मते लिहिता येणे. (०३) स्वतः लेखन करता येणे.
(०४) समज पूर्वक वाचन करता येणे.
(०५) लक्षपूर्वक श्रवण करणे.
(०६) एकमेकांच्या मताचा आदर करणे.
(०७) एकमेकांची मते विचारात घेणे.

उपक्रमाची कार्यवाही<>
(०१) तीन-चार जणांचा गट करणे.
(०२) गटात प्रत्येक विद्यार्थांना विविध प्रकारच्या परिचित शब्दांची यादी करण्यास सांगावी व त्या यादीमधून कोणताही एक परिचित शब्द निवडावा. जसे- *संगणक, आकाशवाणी, मोबाईल, टि.व्ही, माती, पुस्तक* आदि.
(०३) निवडलेल्या शब्दांची माहिती मिळविण्यासाठी त्या शब्दांच्या संदर्भात गटामध्ये चर्चा करावी. जसे.

माती-- *काळी माती, लाल माती, पांढरी माती, चिकन माती, शाडू माती आदि मातीचे प्रकार आहेत. माती तयार व्हायला खूप वर्षे लागतात. मातीत पिके वाढतात, झाडे वाढतात. मातीत पाणी मुरते. माती पासून मातीची भांडी तयार करतात. घरे बांधण्यासाठी, शेतीसाठी, विटा तयार करण्यासाठी मातीचा उपयोग होतो. पाऊस पडल्यावर मातीमधून सुगंध वास येतो.*

(०४) गटामध्ये संकलित केलेल्या माहितीचे गटातील कोणत्याही एका विद्यार्थ्याने वाचन करून दाखवावे. अशा प्रकारे हा उपक्रम शाळेत घेण्यात यावा.

अध्ययन निष्पत्ती ~
(०१) विद्यार्थी तर्कसंगत विचार करू लागतात. (०२) शब्दसंपत्तीवर प्रभुत्व विकसित करतात. (०३) स्वत:ची मते विशद करतात.
(०४) लेखन करताना विरामचिन्हांची दखल घेतात. (०५) माहिती मिळविण्यासाठी स्वत:हून वाचन व लेखन करतात.
(०६) दिलेल्या शब्दांच्या आधारे अर्थपूर्ण वाक्ये तयार करतात.

लेखन -
संतोष मो. मनवर.
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा

उभे राहून काठी ओढणे.

        आज इयत्ता २री ते ७ वीच्या विद्यार्थ्यांसाठी आनंददायी व मनोरंजक खेळ घेतला.

खेळाची कार्यवाही पुढील प्रमाणे~
(०१) एक मोठे वर्तुळ आखा.
(०२) वर्तुळाच्या मध्यभागी एक रेषा आखा.(वर्तुळमध्यातून एक व्यास काढा).
(०३) वर्तुळात मध्यावर दोन विद्यार्थी समोरासमोर खेळासाठी उभे करा. खेळासाठी त्यांच्या हातात मोडणार नाही अशी एक काठी द्या.
(०४) दोन्ही विद्यार्थ्यांना हात पुढे करून काठी घट्ट पकडण्यास सांगा. ही काठी मध्यरेषेच्या बरोबर वर धरण्यास सांगा.
(०५) आता सुलभकाने शिट्टी वाजवताच दोन्ही  विद्यार्थी (खेळाडू) एकमेकांना ओढत आपल्या मागील वर्तुळाच्या परिघाला छेदून गेलेल्या रेषा पार करण्याचा प्रयत्न करतील.
(०६) जो विद्यार्थी आपल्या प्रतिस्पर्ध्याला काठीसह वर्तुळपरीघाला छेदून गेलेल्या (मागील) रेषेपलीकडे ओढत नेईल तो विजयी ठरेल.त्याला विजयी घोषित करावे.

अध्ययन फलनिष्पती~
(०१) नियमित व विविध खेळातून शारीरिक व मानसिक स्वास्थ्य राखणे.
(०२) शारीरिक कौशल्ये शिकणे.
(०३) विविध प्रकारच्या शारीरिक हालचालीतून आनंद मिळविणे/घेणे.
(०४) शारीरिक सुदृढतेचे घटक, आरोग्य आणि निरामय जीवन याबाबी समजून घेणे.

As we work to create light for others, we naturally light our own way.

लेखन~
संतोष मो. मनवर
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा

अंक/संख्या खेळ.

शिक्षण प्रक्रिया ही आनंददायी करण्यासाठी कृतिकेंद्रित शिक्षणावर भर देणे आवश्यक आहे. कृतीयुक्त शिक्षणातील आनंद हा शिक्षण प्रक्रियेतील महत्त्वाचा घटक मानला जातो. या (कृतीयुक्त) शिक्षण पद्धतीमुळे विद्यार्थ्यांची अभिरुची, आकलन क्षमता, कौशल्ये वाढीस लागतात.
    खेळाचा व गणिताचा उत्कृष्ट समन्वय साधला तर मुले आनंदी होतात आणि नकळत त्यांची गणितीय संकल्पना दृढ होते. खेळातून संबोधांचा, कौशल्यांचा विकास लवकर, स्पष्ट व अनौपचारिकरित्या सहज होतो. त्यामुळे वेगवेगळ्या विषयातील संबोध, संकल्पना खेळांच्या माध्यमातून विकसित होण्यासाठी आज इयत्ता पहिली ते सातवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी~ *अंक/संख्या खेळ* हा गणितीय खेळ घेतला.

हेतू✳
(०१) गटनायकाची भूमिका करण्यासाठी मुलांमध्ये नेतृत्वगुण विकसित करणे.
(०२) विद्यार्थांमध्ये एकजूट, सामूहिक जबाबदारी, खेळाचे महत्व, कृतितील अचूकता, गती, वेग, समन्वय, ध्यान, संख्याज्ञान, साहित्य व करावयाच्या हालचाली, आदि. बाबींची जाणीव करून देणे. (०३) प्रत्येक विद्यार्थ्याला स्वत:च्या कुवतीनुसार, गतीनुसार व आवडीनुसार शिकण्याची संधी उपलब्ध करून देणे.
(०४) वेगवेगळ्या खेळाच्या/कृतीच्या माध्यमातून विद्यार्थांना आनंद देण्यावर भर देणे हा होय.*

खेळाची कार्यवाही⏩
(०१) शालेय मैदानाचे क्षेत्रफळ लक्षात/विचारात घेऊन विद्यार्थ्यांना गोलात उभे करा.
(०२) एक गटनायक नेमा. त्याला/तिला दिसू नये यासाठी त्याच्या/तिच्या डोळ्यावर रूमाल/पट्टी बांधा व मध्यभागी उभे राहण्यास सांगा.
(०३) खेळ कसा खेळावा या संदर्भाने प्रात्यक्षिक मार्गदर्शन करा. जसे~ एक ते पुढे क्रमशः संख्या म्हणायची किंवा सुलभकाने सुचविलेल्या घरातील संख्या उच्चारत असताना गोलातील विद्यार्थ्याने स्वत:च्या हातातील वस्तू जसे- चेंडू/रिंग/झाकण/बाॅटल आपल्या शेजारच्या मित्राला/मैत्रिणीला द्यायची/पास करायची. त्या विद्यार्थ्याने बाजूच्या दुसर्‍या, दुसर्‍याने तिसर्‍या, तिसर्‍याने चौथ्या,........ याप्रमाणे वस्तू हातात द्यायची.
(०४) गटनायकाने एक ते क्रमशः नऊ पर्यंत संख्या उच्चारताना किंवा सुचविलेल्या घरातील संख्या उच्चारताना मध्येच शून्य संख्या उच्चारावी व त्यावेळेस ज्या विद्यार्थ्याच्या हातात वस्तू असेल तो विद्यार्थी बाद होईल. पण जर एखाद्या दुसर्‍या विद्यार्थाच्या हातात वस्तू देण्याआधीच जर शून्य उच्चारला तर ज्याच्या हातात वस्तू असेल तो/ती बाद होईल.
(०५) पुन्हा खेळाला सुरूवात करायची. अशाप्रकारे एकेक विद्यार्थी बाद होतात अखेरीस जो विद्यार्थी शेवटपर्यंत राहील त्याला/तिला विजयी घोषित करावे.

➡अध्ययन फलनिष्पत्ती~ *
(०१) एक ते नऊ पर्यंत अंक किंवा ११/२१/३१/४१/....... च्या घरातील संख्या क्रमशः  उच्चारता येणे.
(०२) खेळातून आनंद मिळतो.
(०३) विद्यार्थ्यांची  क्रियाशीलता वाढीस लागते.
(०४) खेळातून ताणतणाव दूर होतो.
(०५) विद्यार्थ्यांमध्ये  स्त्री-पुरूष समानता या मूल्याची रूजवणूक होते.
(०६) विद्यार्थ्यांमध्ये नेतृत्व गुण व संघभावना वाढीस लागते.
(०७) विद्यार्थ्यांच्या आंतरिक उर्जेस वाव मिळतो.*

संकल्पना~
संतोष मो. मनवर
जि.प,उ.प्रा. शाळा पंचाळा.

नावे उच्चारा, जागा बदला.

मुलांना शिकण्याची गोडी लागावी, शिकण्याची वृत्ती निर्माण व्हावी, वेगवेगळे कौशल्य प्राप्त होऊन त्यांना शिक्षणाच्या प्रवाहात समरस होता यावे. वेगवेगळ्या खेळातून विद्यार्थ्यांमध्ये आत्मविश्वास निर्माण व्हावा तसेच त्यांच्या अध्ययनाचे अनुशेष भरून निघण्यासाठी व प्रभुत्व ध्येयाकडे वाटचाल करण्यासाठी आणि आनंददायी कृतीवर आधारित अध्ययनाची संधी व अभिव्यक्तीस वाव देण्यासाठी इयत्ता २ री ते ७ वीच्या विद्यार्थांसाठी *नावे उच्चारा, जागा बदला.* हा खेळ घेतला.

खेळाचा मुख्य हेतू~
(०१) श्रवण कौशल्य विकसित होणे.
(०२) सूचना लक्षपूर्वक ऐकूण त्यानुसार योग्य कृती करता येणे हा होय.

खेळाची कार्यवाही~
(०१) विषम संख्यामध्ये विद्यार्थ्यांना वर्तुळात उभे करा.
(०२) एका विद्यार्थ्याला वर्तुळमध्यात उभे करा. (०३) खेळासाठी फळे, फुले, रंग, वाहने, संख्या, मराठी, हिंदी, इंग्रजी शब्दकार्डे, मराठी, इंग्रजी मुळाक्षरे, पूर्ण दशक संख्या, प्राणी, पक्षी, गावांची, तालुक्यांची, जिल्ह्यांची, देशांची नावे तसेच भाज्या* आदि यापैकी कोणताही एक विषय खेळासाठी निवडा. उदा.~ फळे. फळांमध्ये कोणत्याही तीन फळांची नावे खेळासाठी निवडा जसे- आंबा(Mango), केळी(Banana), सफरचंद(Apple)
(०४) वर्तुळातील एका विद्यार्थ्याला आंबा, दुसऱ्या विद्यार्थ्याला केळी तिसऱ्या विद्यार्थ्याला सफरचंद अशी नावे द्या. पुन्हा चौथ्या विद्यार्थ्याला आंबा, पाचव्याला केळी, सहाव्या विद्यार्थाला सफरचंद, सातव्याला आंबा,......... याप्रमाणे नावे द्या.
(०५) खेळ कसा खेळावा या संदर्भाने प्रात्यक्षिक मार्गदर्शन करा.
(०६) आता वर्तुळमध्यातील विद्यार्थ्याला आंबा, केळी, सफरचंद यापैकी कोणतेही एक नाव उच्चारण्यास सांगा.
(०७) आंबा, केळी, सफरचंद यापैकी जे नाव उच्चारले असेल त्याच नावाच्या विद्यार्थ्यांनी आपापली जागा बदलावी/ एकमेकांची जागा घ्यावी.
(०८) जागा बदलत असताना वर्तुळमध्यातील विद्यार्थ्याने सुद्धा जागा मिळवण्यासाठी प्रयत्न करावा.
(०९) जागा बदलत असताना ज्या विद्यार्थ्याला जागा मिळणार नाही त्या विद्यार्थ्याला वर्तुळमध्यात उभे राहण्यास सांगून पुन्हा खेळ सुरू करण्यास सांगावे.
     अशाप्रकारे हा खेळ शाळेत घ्यावा.

अध्ययन निष्पत्ती~
(०१) सूचनेनुसार अचूक कृती करतात.
(०२) विद्यार्थी खेळातील, कृतीतील सहभाग, सातत्य, अचूकता, गती आदी. टिकवून ठेवतात.

संकल्पना~
संतोष मो. मनवर
जि प उ प्रा. शाळा पंचाळा.

Questions and answers on the passage.

Activity - *Questions and answers on the passage*

Objectives~
(01) To develop listening, speaking and reading skills of the students. (02) To give appropriate answers of asking questions on the given passage.
(03) To develop the questioning skill. (04) To speak/read with proper stress, intonation, pace, expression and pauses.
(05) To read accurately.
(06) To read to get information. and for comprehend.
(07) To read to acquire new vocabulary OR To read to enrich vocabulary.*

Procedure <>
(01) Write (familiar) passage on the board from the textbook or from the reference materials.
(02) Write some simple questions on the slip of paper regarding/related to given passage.
(03) Say to each one to read the given passage carefully. Or Practice the reading passage two or three times or as per their needs.
(04) Form a circle of students.
(05) Put slip of papers in the middle of circle.
(06) Say anyone student from the circle to pick up any one slip of paper, open it and read the question.
(07) Now ask anyone student from the circle to look at the board and answer the asking question. Say him/ har to find/show the answer in the given passage.
(08) Give opportunity two other/ all students to ask questions and answer it in the circle. OR Give opportunity to one by one in the circle to ask question and others to answer it.

Learning Outcomes~ *
(01) Students develop their listening, speaking and reading skills.
(02) Students develop their searching power.
(03) Students read the given passage aloud fluently, accurately, individually and independently in the group.
(04) Students read the passage with increasing eye-span to increase the reading speed.
(05) students read the passage for information and pleasure.
(06) Students aquire new vocabulary.
(07) students develop the features of spoken English such as sounds, intonation, pace, rhythm, stress, expression and pauses.
(08) Students speak confidently accurately and fluently.
(09) Students listen to find specific information.
(10) Students listen to others and respond accordingly.
(11) Students answer simple questions based on the given passages.
(12) Students follow the given instructions.
(13) Students understand the details of a passage.
(14) Students ask simple and appropriate questions to seek information.
(15) Students read the words, phrases and sentences with understanding in the given passage.*

Concept and written by-
Santosh M. Manwar(A.T)
Z.P.U.P School Panchala
Block- Manora
Dist. Washim.

कला शिक्षण - कागदशिल्प

                   कागदशिल्प

          सतत कोणती तरी कृती करत राहणे, विशेषत: आवडीची कृती करणे यात विद्यार्थ्यांना अधिक आनंद वाटतो. यातून ते काहीतरी शिकत असतात. निर्मितीचे कारण शोधण्यासाठी तसेच नवनिर्मिती करण्यासाठी त्यांची सतत धडपड चालू असते. या धडपडीतून मिळणारे यश छोटेसे असले तरीही त्यातून मिळणारा आनंद त्यांच्या दृष्टिने फार मोठा असतो. भाषेबरोबर कलेच्या माध्यमातून विद्यार्थी *आकार, रेषा, रंग, शारीरिक मुद्रा, अभिनय* आदि संदर्भाने भाव व्यक्त करण्यासाठी व त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा सर्वांगीण विकास होण्यासाठी आज इयत्ता ३ री व ४ थी साठी *कलाशिक्षण* या विषयाला अनुसरून *चित्रशिल्प* या कलागटातील/क्षेत्रातील *कागदशिल्प* हा उपक्रम शाळेत राबविला.

✅*उपक्रमाचा हेतू*~
*फिंगर पपेट* तयार करणे हा होय.

✳शैक्षणिक साहित्य~
*रंगीत घोटीव पेपर, डिंक/फेव्हीकाॅल, कात्री, रंगीत मार्करपेन, पट्टी आदि.*

❇ *कृती*~
(०१) आयताकृती आकारात घोटीव पेपर कापून घ्या.
(०२) हाताची दोन किंवा चार बोटे मावतील अशा.   आकाराची घोटीव पेपरची गुंडाळी तयार करा. त्या पेपरची कड चिकटवून घ्या. रंगीत भाग बाहेरून असल्याची खात्री करा.
(०३) घोटीव पेपरमधून  वर्तुळाकृती, त्रिकोणाकृती वा अर्धगोलाकृती दोन कानांचे आकार तयार करून घ्या.
(०४) आता तयार केलेल्या गुंडाळीला कोणतेही एकसारखे दोन कान चिकटवा.
(०५) गुंडाळीवर वेगवेगळ्या रंगांनी डोळे, नाक, तोंड काढा.
(०६) बोटात ही *फिंगर पपेट* घालून मजेदार खेळ खेळा.
            घोटीव कागदापासून माळ तसेच बैल, मांजर (प्राणी व पक्षी) यांचे मुखवटे व अशा बर्‍याच परिचित वस्तू तयार करता येतात.

⏩ *अध्ययन फलनिष्पत्ती*~
(०१) योग्य आकारात कागद फाडता येतो, घड्या घालता येतात, चिकटवता येते.
(०२) कागदापासून परिसरातील परिचित वस्तू तयार करतात.
(०३) विद्यार्थांची निरिक्षणशक्ती, स्मरणशक्ती आणि कल्पनाशक्ती यांचा विकास साधता येतो. विद्यार्थ्यांमध्ये एकाग्रता निर्माण करणे.
(०४) विद्यार्थांमध्ये आत्मविश्वास वाढीस लागतो. (०५) विद्यार्थांना 'स्व' निर्मितीतून आनंद मिळतो. (०६) वेगवेगळ्या आकारात सजावट करतात . (०७) निसर्गातील विविध आकारांचे निरीक्षण करतात.
(०८) मनातील अव्यक्त विचार, कल्पना, भाव-भावना विशद करतात.
(०९) विद्यार्थांमध्ये कलेच्या माध्यमातून भाषा, निसर्गाचा शोध, इतरांबद्दलची जाण, कल्पकता व शोधकवृत्तीला चालना, जीवनाबद्दलची सौंदर्यवादी दृष्टिकोन आदि. निर्माण करण्यासाठी व सखोल बनविण्यासाठी क्षमता विकसित होते.*

✔ *उपक्रमाची उद्दिष्टे*~
(०१) विद्यार्थ्यांना कृतीच्या माध्यमातून अध्ययन अनुभव देणे.
(०२) कृती व आंतरक्रिया या माध्यमातून. स्वयंअध्ययनाची संधी देणे.
(०३) विद्यार्थ्यांनी प्रश्न विचारणे, स्वत:हून शंका उपस्थित करणे यासाठी त्यांना प्रेरित करणे वा स्वातंत्र्य देणे.
(०४) अध्ययनातील दडपण कमी करणे.
(०५) सर्वांना सहभागाची संधी उपलब्ध करून देणे. (०६) एकमेकांना सहकार्य करण्याची संधी देणे.*
            अशा प्रकारे *"कागदशिल्प"* हा उपक्रम शाळेत राबविण्यात आला.

              या घटकातून *गणित विषयांतर्गत भौमितिक आकार, परिसर अभ्यास अंतर्गत परिसरातील परिचित व उपलब्ध वस्तू, कार्यानुभव या विषयातील कागदकाम आधी घटकांचा समन्वय साधला जातो.*

*Every action is a source of thought.*

             *संकल्पना व शब्दनिर्मिती*
                   संतोष मो. मनवर.
              जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा.

संख्यांचे टप्प्यात लेखन.

     संख्यांचे टप्प्यात लेखन
आज ३ री व ४ थी या इयत्तेसाठी गणित विषया अंतर्गत *"संख्यांचे टप्प्यात लेखन"* हा उपक्रम राबविला.

उपक्रमाचा मुख्य हेतू -
दिलेल्या संख्येपेक्षा २ ने, ३ ने, ४ ने,........वाढत जाणार्‍या(.....च्या टप्प्यातील) संख्यांचे लेखन-वाचन करता येणे हा होय.

शैक्षणिक साहित्य~
*खडू, फळा. वही, पेन.*

*कृती*~
(०१) कोणतीही एक, एक अंकी, दोन अंकी, तीन.         अंकी, .......संख्या घ्या.
(०२) दिलेल्या/घेतलेल्या संख्येपेक्षा २ने, ३ने, ४ने,           ५ने, .... वाढत जाणर्‍या(....च्या टप्प्यातील)           संख्या लिहा. उदा. ५४१ ही संख्या घेतली.             या संख्येपेक्षा ३ने वाढत जाणार्‍या संख्या.             नऊ, दहा.... पर्यंत लिहा. जसे- ५४१, ५४४,           ५४७, ५५०, ५५३, ५५६, ५५९, ५६२, ५६५,           ५६८
       अशाप्रकारे हा उपक्रम शाळेत राबविला.

*या उपक्रमातून साध्य होणारे इतर उपक्रम*~
(१) तयार केलेल्या संख्यातील सर्वात लहान,                सर्वात मोठी संख्या ओळखणे.
(२) संख्या वाचनाचा सराव.
(३) संख्यांतील प्रत्येक अंकांची स्थानिक किंमत.          सांगता येणे.
(४) संख्यांची विस्तारित रुपात मांडणी.
(५) प्रत्येक अंकाचे स्थान ओळखणे.
(६) सम-विषम संख्या सांगता येणे.
(७) संख्यांचे अक्षरात लेखन करणे.
(८) कोणतीही दोन संख्या घेऊन बेरीज,                      वजाबाकी करता येणे.
(९) कोणतीही एक संख्या घेऊन त्यातील.                  कोणत्याही एका अंकाने, दोन अंकाने/संख्येने.        गुणणे, भागणे.
(१०) संख्यांचा आकृतिबंध तयार करणे.
(११) संख्यांचा चढता-उतरता क्रम लावणे.

*अध्ययन फलनिष्पत्ती*~
(०१) विद्यार्थी - विद्यार्थी, विद्यार्थी - शिक्षक.                  आंतरक्रियेद्वारा गणितीय मूलभूत.                        संकल्पना स्पष्ट होतात.
(०२) विद्यार्थांना नवनिर्मितीचा आनंद होतो.
(०३) स्वत: शिकता येते या संदर्भाने आत्मविश्वास.          वाढीस लागतो.
(०४) स्वत: विचार करणे, तर्कसंगत विचार,                  विश्लेषण, संश्लेषण आदि वैचारिक कौशल्ये.          विकसित होतात.
(०५) स्वयंअध्ययनामुळे विद्यार्थ्यांना मोकळेपणा.            वाटतो त्यामुळे शिक्षकाचे दडपण कमी होते.
(०६) विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यातील/अध्ययनातील.              अडथळे लक्षात येतात, त्यामुळे वैयक्तिक.              मार्गदर्शन करता येते.

When the *atmosphere* encourages *learning*, the learning is *irresistible*.

संकल्पना व शब्दनिर्मिती~
संतोष मनवर
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा पं.स. मानोरा
जि. वाशिम.

English language game.

Friends, Students like to learn with friendly conversations, through fun, through doing things. So language games acquire special significance. Language games inject liveliness into a lesson, break monotony. Language game create & sustain students interest, encourage students to participate in learning process, Boost students confidence & motivation.

          So, Today I conducted *English language games* for std 3rd and 4th. Here are several language games such as.

*Name of games*~(01) Listen carefully and show me the given cards. for ex. *B, O, M, f, R, y, T.......*

(02) Look at this card and show me a matching card. for ex.-  show me matching card for *M*, *Y*.....

(03) Look at this capital letter and show the small letter. For ex. show the small letter for *capital letter *N*,

(04) Look at this small letter and show the *capital letter* for ex. *y*. show me capital letter for *y*.

(05) Form pairs of two. Listen carefully and *form the words using your cards* for ex. *Show, us,........*

(06) Form pairs of two, three,..... now form any two, three, four, five,........ names of your choice using your own prepared cards. for ex. *Rohan, Samiksha,........*

(07) Form pairs and try to form/make a small sentences of your choice using given/your cards. for ex. *Come here.*

(08) Listen carefully. I will say the name of letter and you have to write it on board or you have to write it on your new cards. Ready? Let's start. Write capital letter *B, K, G, L, E......* Now turn your card over the side. now write small letter for the capital letter which you have written. for ex. for *B*~ *b*

(09) Show me the letter that have ........ sound. for ex.- sound ड, म, अ, र, अॅ, .....etc.

(10) Tell the sound of letter......  for ex.- f, n, o, p, .........etc.

*Expected learning outcomes*~

(01) Students listen the sound,                    rhythm of spoken English.
(02) Students respond appropriately. (03) Students listen carefully to get.            the central ideas.
(04) Students listen to enrich their              vocabulary.
(05)  Students follow instruction,                 order, request & commands.               and act accordingly.
(06) Students speak with proper.                stress, intonation and pace.
(07) Students speak confidently,                  fluently & appropriately.
(08) Students speak to express their.          opinions, likes & dislikes,                      gratitude.
(09) Students develop their proper.            writing habits.
(10) Students write neatly & legibly. (11) Students read for pleasure &              acquiring information.
(12) Students read with increasing.            eye-span to improve reading              skill.
(13) Students read aloud to
        improve pronunciation, stress.            & intonation.
(14) Students participate with.                    interest in various language.                games.
(15) Students interact among.                      themselves.
(16) Students identify different.                  shapes, letters & words.
(17) Students enjoy their writing.

Written by ~
$aNt0$H MaNwaR.
Z..P.U.P School Panchala.
Block- Manora Dist.Washim

एकाच घरातील क्रमशः संख्या खेळ.

गणितीय खेळ~
*एकाच घरातील क्रमशः संख्या खेळ*

खेळाची कार्यवाही~
(०१) शालेय पटसंख्येनुसार व तसेच शालेय मैदानाच्या क्षेत्रफळानुसार दहा-दहा विद्यार्थ्यांचे दोन गट/ तीन गट/....... गट तयार करण्यास सांगा/ तयार करून घ्या.
(०२) गटाच्या संख्येनुसार कोणत्याही एका संख्या घरातील संख्या संच उपलब्ध करा, जसे- समजा दहा दहा चे दोन गट असेल तर दोनही गटासाठी एकाच घरातील संख्याकार्डे घ्या. उदा.- ३१ या संख्येचे घर घ्यायचे ठरविले असल्यास त्या घरातील ३१, ३२, ३३, ३४,........., ४० पर्यंतची संख्याकार्डे घ्या.(३१ च्या घरातील सर्व संख्यांचे दोन संच याप्रमाणे तीन गटासाठी तीन संच, चार गटासाठी चार संच.)
(०३) गटात संख्याकार्ड संच वाटत असताना आपल्या गटातील कोणत्याही मित्राला आपापली संख्या माहीत होणार नाही याची दक्षता घ्या/ दक्षता घेण्यास सांगा.
(०४) आपापली संख्या कोणत्या संख्येच्या घरातील आहे हे दशक स्थानच्या अंकावरून व त्या घरातील कोणत्या क्रमांकाची आहे हे एकक स्थानच्या अंकावरून
लक्षात ठेवण्यास सांगा.
(०५) खेळ खेळण्यासाठी अंतिम रेषा व आरंभ रेषा आखा.
(०६) खेळ कसा खेळावा यासंदर्भाने प्रात्यक्षिक मार्गदर्शन करा. जसे- सुलभकाने शिट्टी वाजवताच किंवा एक, दोन, तीन Go म्हणताच आपापल्या गटातील प्रत्येकांनी आरंभ रेषेवरून क्रमश संख्येनुसार धावत जाऊन अंतिम रेषेपासून एकामागे एक याप्रमाणे उभे राहण्यास सांगा.
(०७) जो गट सर्वात प्रथम अचूक व क्रमश संख्येनुसार धावत जाऊन एकामागे एक याप्रमाणे उभे राहील त्या गटाला विजयी घोषित करावे.(३१, ३२, ३३, ३४, ३५, ३६, ३७, ३८, ३९, ४० याप्रमाणे)
(०८) आता क्रमश  संख्येनुसार उभे राहिलेल्या सर्व गटांना खालील प्रमाणे प्रश्न विचारा.

*(क) कोणत्याही एका गटाला विचारात घेऊन व एखाद्या विद्यार्थाचे नाव घेऊन दिलेल्या संख्येच्या घरातील तुझा क्रमांक कितवा?
(ख) या गटातील कोणत्याही एका विद्यार्थ्याला तुझ्यापासून मागच्या/ पुढच्या दुसऱ्या/ तिसऱ्या/ चौथ्या,........ व्या विद्यार्थ्यांची त्या विद्यार्थ्याचे नाव घेऊन कोणती संख्या आहे?
(ग) एखाद्या विद्यार्थ्याचे नाव घेऊन तुझी संख्या कोणती? तुझ्या संख्येतील एकक/ दशक स्थानचा अंक कोणता?
(घ) गटातील सम/ संख्या असणाऱ्यांनी हात वर करा.
(च)...... दशक..... एक असणारा विद्यार्थ्यांनी एक उडी मारा/ हात वर करा. जो गट सर्वात आधी हात वर करेल उडी मारेल त्या गटाला एक गुण द्या. किंवा त्या गटाचे टाळ्या वाजवून कौतुक करा. (छ)..... एकक...... दशक संख्या कार्ड असणाऱ्या विद्यार्थ्याने हात वर करा.
(ज) सुचविलेल्या कोणत्याही दोन संख्याकार्डे असलेल्या विद्यार्थ्यांना रांगेतून थोडे डावीकडे वा उजवीकडे बाजूला होण्यास सांगा. त्यापैकी लहान/ मोठी संख्या असणार्‍या विद्यार्थ्याने खाली बसून लगेच उभे राहावे. ज्या गटातील विद्यार्थी सर्वात आधी सूचनेनुसार कृती करेल त्या गटाला एक गुण द्यावा.
(झ) ....... बेरीज येणारी तुमच्या गटातील दोन संख्याकार्डे कोणती?
(ट) तुमच्या गटातील सर्वात लहान/ सर्वात मोठी संख्या कोणती?
(ठ) तुमच्या गटातील सर्वात लहान समसंख्या कोणती?
(ड) तुमच्या गटातील सर्वात लहान विषम संख्या कोणती?
(ढ) तुमच्या गटातील सर्वात मोठी सम संख्या कोणती?
(ण) तुमच्या गटातील सर्वात मोठी विषम संख्या कोणती?
(त) तुमच्या गटातील कोणत्या दोन संख्यांची बेरीज....... आहे?
(थ).......ही संख्या कोणत्या संख्येच्या पाढ्यात आहे? (उदा. ३५ ही संख्या घेऊन)
(द)....... या संख्येतील अंकांची अदलाबदल केल्यास कोणती संख्या तयार होईल?
(ध) तुमच्या घरातील किती संख्यांमध्ये दशक समान आहे?
(न) तुमच्या घरातील वेगळा दशक असणारी संख्या कोणती? किंवा तुमच्या गटातील वेगळा दशक असणारी संख्या कोणती?
(प) तुमच्या गटातील.... एकक +....... एकक असलेली संख्या कोणती?
(फ) तुमच्या गटातील कोणत्याही तीन विद्यार्थ्यांनी डावीकडे/ उजवीकडे थोडे बाजूला व्हावे व चढता क्रम/ उतरता क्रम लावा. सुचनेनुसार जो गट सर्वात आधी क्रम लावेल त्याला एक गुण द्यावा.
(ब) तुमच्या गटातील.... या संख्या पासून ....... या संख्येचा कितवा क्रमांक आहे?
(भ) तुमच्या ओळीत/ गटात एकूण मुले किती?
(म) तुमच्या गटात/ओळीत एकूण मुली किती?
(य) तुमच्या ओळीत/गटात एकूण विद्यार्थी किती? (र) तुमच्या गटात दशक व एककस्थानी सारखे अंक असणारी संख्या कोणती?
(ल) तुमच्या ओळीतील क्रमाने अंक असणारी संख्या कोणती? जसे-३४ होय.
(व) तुमच्या गटातील .......या संख्येचे विस्तारित रूप सांगा.
(श) तुमच्या गटातील कोणत्याही दोन संख्या घेऊन सुचविलेल्या(बेरीज/वजाबाकी/गुणाकार/भागिकार) क्रियेवर आधारित शाब्दिक उदाहरण तयार करा. (ष) .....या संख्येच्या लगतची मागची/पुढची संख्या सांगा.
(स) हवेत गिरविलेली संख्या  कोणती? सुलभकाने गटातील कोणतीही एक संख्या हवेत गिरवावी.*

सदरील प्रश्नांवर आधारित गुण द्या. ज्या गटाला सर्वात जास्त गुण मिळेल त्या गटाला विजयी घोषीत करा.

   याप्रमाणे हा गणितीय खेळ शाळेत घ्यावा.

टिप~ *सदरील खेळ हा उलटक्रमाने सुध्दा घेता येतो.*

*अध्ययन निष्पत्ती*~
(०१) संख्यांचे अचूक वाचन करतात.
(०२) घरातील संख्याक्रम लक्षात घेतात.
(०३) लहान-मोठी संख्या ओळखून सांगतात.
(०४) ओळीतील/गटातील/स्तंभातील दोन पेक्षा अधिक संख्यांचा चढता-उतरता क्रम लावतात. (०५) संख्येतील एकक, दशक स्थानचा अंक कोणता ते सांगतात.
(०६) संख्येची विस्तारित रूपात मांडणी करतात. (०७) सूचनेनुसार अचूक कृती करतात.
(०८) संख्या स्थाने मोजतात. कितवा ते सांगतात. मूल्यवाचक, क्रमवाचक संख्या सांगतात.
(०९) दोन संख्यांचा दशक-एकक निरीक्षणावरून लहान मोठेपणा लक्षात घेतात.
(१०) खेळातून संख्यांची उजळणी सराव व दृढीकरण होते.
(११) सूचविलेल्या कोणत्याही दोन संख्यांची बेरीज/वजाबाकी तोंडी करतात.
(१२)  मागची-पुढची संख्या यावरूनलहान-मोठेपणा ठरवितात.
(१३) गटातील कोणत्याही दोन संख्या घेऊन सुचविलेल्या क्रियेवर आधारित शाब्दिक उदाहरणे तयार करतात.
(१४) मनात उदाहरणे सोडवितात व उत्तर सांगतात. (१५) सुचविलेली संख्या दाखवितात.
(१६) लगतची मागची-पुढची संख्या सांगतात.
(१७) हवेत गिरविलेली/लिहिलेली संख्या सांगतात/ओळखतात.*

संकल्पना व लेखन~
संतोष मो. मनवर
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा पं.स. मानोरा.
जि.प. वाशिम
मो. क्र. ९४०४१३९११६

Asking Simple Questions.

Activity - Asking simple questions.

Objectives -
(01) To develop listening, speaking and reading skills.
(02) To listen to English spoken and answer simple questions.
(03) To listen, read, find and  tell the answers and learn them.
(04) To listen to identify repeatted sounds.
(05) To answer the asking questions orally.
(06) To understand simple English spoken by various persons.
(07) To ask appropriate questions to seek information.

Procedure~
(01) Make available some familiar picture cards/ objects/things.
(02) Put students in the circle.
(03) Display a picture cards/objects/things one by one to the students in circle and ask/initiates various simple appropriate questions to seek information.
(04) Say them to give answers of asking questions on the base of picture cards/objects/things to get specific information.
(05) Provide them an opportunities to read the picture cards, questions set and think answers of it to get/seek specific information.

Learning outcomes.~
(01) Students listen attentively for longer period to get/seek information about the given pictures/objects/things.
(02) Students develop their listening, speaking and reading skills.
(03) Students understand the attitude and intention of the speaker.
(04) Students enrich their vocabulary.
(05) Students speak and answers of asking questions confidently and accurately.
(06) Students speak in face-to- face situations.
(07) Students listen to others and respond accordingly.
(08) Students understand simple English questions.
(09) Students describe things/objects/pictures etc. using simple and short sentences.
(10) Students read with correct voice and understand pictures.*

Concept and written by-
Santosh M. Manwar
z.p.u.p. school Panchala.

गणिती खेळ- संख्यांवरील क्रिया.

गणिती खेळ~ *संख्यांवरील क्रिया.*

 खेळाचा हेतू -
(०१) संख्यांचे अचूक वाचन करता येणे.
(०२) संख्येतील एकक, दशक स्थानचा अंक ओळखता येणे.
(०३) दशक, एकक म्हणजे किती हे समजणे.
(०४) सूचनेनुसार संख्यांवर आधारित क्रिया करता येणे हा होय.

आवश्यक साहित्य -
*वर्गस्तरानुसार भरपूर अशी संख्याकार्डे, वही व पेन.*

खेळाची कार्यवाही~
( ०१) दोन-दोन विद्यार्थ्यांच्या जोड्या तयार करा किंवा चार -चार, पाच -पाच विद्यार्थ्यांचे गट तयार करा.
(०२) दोन अंकी, तीन अंकी, ....... संख्या असणारे भरपूर संख्या कार्डे दोघांच्यामध्ये/ गटामध्ये त्यांना न दिसतील असे म्हणजे संख्याचिन्हे असलेला भाग खालून असावा असा ठेवा( त्यामध्ये काही पूर्ण दशक, पूर्ण शतक संख्या असलेली संख्या कार्डे सुद्धा असावीत.)
(०३) कोणत्याही एका विद्यार्थ्यांपासून खेळण्यास सुरुवात करावी.
(०४) त्याला/ तिला संख्या कार्डातील कोणतेही एक संख्याकार्ड उचलण्यास सांगून सूचनेप्रमाणे अंक/ संख्या वहीवर/पाटीवर लिहिण्यास सांगावी. उदा.- समजा त्या विद्यार्थाने ५१ हे संख्याकार्ड उचलले असता त्या संख्येचे वाचन करून घ्यावे. त्यातील एककस्थानचा अंक वहीवर/पाटीवर लिहीण्यास सांगावा.
(०५) त्यानंतर लगतच्या दुसऱ्या, तिसर्‍या, ....... याप्रमाणे विद्यार्थ्यांना संख्या कार्डातील कोणतेही एक संख्याकार्ड उचलण्यास सांगून पहिल्या विद्यार्थाला दिलेल्या सूचनेप्रमाणेच कृती करून घ्यावी वा कृती करण्यास सांगावी.
(०६) आता पुन्हा पहिल्या, दुसऱ्या, तिसऱ्या,......याप्रमाणे प्रत्येक विद्यार्थ्याला संख्याकार्डातील कोणतेही एक संख्याकार्ड उचलण्याची संधी देऊन आपापल्या पहिल्या अंकाखाली दिलेल्या पहिल्या(च) सूचनेनुसार अंक/संख्या लिहिण्यास सांगावी वा कृती करून घ्यावी. (०७) आता गटातील प्रत्येक विद्यार्थाला आपापल्या अंकांची/संख्यांची बेरीज/वजाबाकी/गुणाकार/भागाकार यापैकी कोणतीही एक क्रिया वा एका वेळी चारही क्रिया करण्यास सांगावी.(वर्गस्तरानुसार कृती अपेक्षित असावी)
(०८) गटातील प्रत्येक विद्यार्थाला त्याचे/तिचे नाव उच्चारून तुझी बेरीज/वजाबाकी/गुणाकार/भागाकार किती आली/आला? कोणत्या दोन अंकांची/संख्यांची बेरीज/वजाबाकी/गुणाकार [.......]आली/आला? असे विचारावे.
(०९) शेवटी ज्या विद्यार्थाची बेरीज/वजाबाकी/गुणाकार/भागाकार सर्वात जास्त येईल त्याला/तिला विजयी घोषित करावे.
   याप्रमाणे हा खेळ शाळेत घ्यावा.

टिप~ *संख्येतील दशक म्हणजे उदा.- [(१ दशक असेल तर १०)(२ दशकसाठी २०) (३ दशकसाठी ३०, .......याप्रमाणे पूर्ण दशक संख्या सुध्दा घेऊ शकता.] किंवा पूर्ण दोन अंकी, तीन अंकी, चार अंकी, ...... अंकी दोन संख्या, तीन संख्या, ..... संख्या सुध्दा घेऊ शकतो.* (जसे- १०+६०=) (१५+६३+८२=) 

संकल्पना व लेखन~
संतोष मो. मनवर
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा.

जादुई गणित!!!

कोणत्याही मार्गांनी मिळणारे ज्ञान हे एकात्म (Integrated) असते. शिक्षक, विद्यार्थी, पालक व समाजघटक अशा प्रत्येकांनी(साठी) ज्ञान मिळविणे व त्याचे आकलन होणे हे खूप महत्त्वाचे आहे. विद्यार्थ्यांच्या इयत्तेनुसार, गरजेनुसार व त्यांच्या आकलन पातळीनुसार सुलभकांनी आवश्यक ते ज्ञान प्रत्येक विद्यार्थ्यापर्यंत पोहोचविणे आवश्यक आहे. त्यामुळे विद्यार्थ्यांचे आकलनपूर्ण अध्ययन व्हावे यासाठी/होण्यासाठी आज इयत्ता ३ री ते ७ वी च्या विद्यार्थ्यांसाठी *जादूई गणित(Mathematical magics)* हा उपक्रम राबविला.

हेतू<> *(०१) उपक्रमात सक्रिय सहभाग नोंदविण्यासाठी विद्यार्थ्यांमध्ये अभिरुची, अभिवृत्ती निर्माण करणे.
(०२) गणित सर्वांना कळू शकते या विश्वासाने वर्गातल्या प्रत्येक विद्यार्थ्यांना त्यामध्ये गुंतवून ठेवणे/गुंतवू पाहणे.
(०३) सूचनेनुसार उदाहरणात बदल करता येणे. (०४) विद्यार्थ्यांमध्ये आकडेमोड करण्याचे कौशल्य विकसित करणे.
(०५) आवश्यक त्या रचना उदाहरणात करता येणे. (०६) उदाहरणांचे उत्तर पडताळून पाहणे. आदि हा होय.*

Procedure of Activity (उपक्रमाची कार्यवाही)--
(०१) कोणतीही तीन अंकी एक संख्या घ्या. घेतलेल्या संख्येतील एकक व शतक स्थानचे अंक मात्र भिन्न असावेत. उदा~ २७८
(Take any three digit number in which the first and last digits differ by two or more. for ex. 278.)

(०२) आता लिहिलेली/घेतलेली संख्या उलट क्रमाने लिहा.२७८~ *८७२*
(Write the given/written/this number in reverse order.278~872)

(०३) आता यातील मोठ्या संख्येतून लहान संख्या वजा करा. जसे ८७२- २७८=५९४
(Now, subtract the smaller of the two numbers from the bigger one. for ex. 872- 278= 594)

(०४) आता आलेली वजाबाकीची संख्या उलट क्रमाने लिहा. जसे~ ५९४~ *४९५*
(Now reverse this number of subtraction, we get 594 as *495*

(०५) आता या दोन संख्यांची बेरीज करा. जसे~ ५९४+४९५ = १०८९
(Now, add this two numbers, The result is 594 + 495 =1089)

(०६) आता खात्री करा सर्वांची आलेली बेरीज ही सारखी संख्या आहे/असेल म्हणजे १०८९ आहे.(No matter which three digit numbers we start with the result is always 1089)

 याप्रमाणे विद्यार्थांकडून आणखी उदाहरणे सोडवून घ्या. *चार अंकी संख्येसाठी उत्तर १०८९० येते. मात्र चार अंकी संख्या घेताना एकक व हजार स्थानचे अंक भिन्न असावेत.*

अशी उदाहरणे सोडविण्यास मुलांना आनंद होतो.

सदरील उपक्रमातून अध्ययन फलनिष्पत्ती~
(०१) विद्यार्थी स्वत:ची संख्या तयार करतात.
(०२) संख्यालेखन, संख्यावाचन करतात.
(०३) लहान मोठी संख्या ठरवितात.
(०४) बेरीज, वजाबाकी क्रिया अचूक करतात. (०५) अचूक उत्तर मिळवितात.
(०६) एकक, दशक, शतक स्थानचे अंक ओळखतात.
(०७) सम, विषम संख्या ओळखतात.
(०८) संख्येतील प्रत्येक अंकाची स्थानिक किंमत लक्षात घेतात.*

संकल्पना व लेखन(Concept and written)~ *संतोष मो. मनवर(Santosh M. Manwar)*
जि.प.उ.प्रा.शाळा पंचाळा Z.P.U.P School Panchala.